Uprowadzenie dziecka za granicę

Do bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka dochodzi wtedy, gdy nastąpiło naruszenie prawa do opieki, które zostało przyznane przez ustawodawstwo państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed jego uprowadzeniem lub zatrzymaniem.
Sytuację uprowadzenia dziecka za granicę reguluje Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzona w Hadze w 1980 r. Celem przepisów Konwencji jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom międzynarodowego uprowadzania lub zatrzymywania dzieci, a także ochrona prawa do odwiedzin dziecka przyznanego określonej osobie przez prawo państwa - miejsca stałego pobytu dziecka, naruszonego wskutek uniemożliwiania lub utrudnienia wykonywania tego prawa. Prowadzone zaś postępowanie w oparciu o przepisy konwencji ma za zadanie doprowadzić do przywrócenia stanu faktycznego i prawnego, jaki istniał przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem dziecka.
Osoba, która jest zainteresowana w sprawie może, na podstawie złożonego wniosku, domagać się powrotu dziecka, które nie ukończyło 16 lat i które zostało bezprawnie zatrzymane lub uprowadzone z jednego państwa, będącego stroną konwencji do innego państwa, które również jest jej stroną. We wniosku tym można żądać niezwłocznego powrotu dziecka do państwa, z którego zostało bezprawnie wywiezione lub zapewnienie prawa do opieki, bądź odwiedzin, określonych przez państwo- stronę konwencji. Wniosek o powrót dziecka powinien być złożony przez osobę zainteresowaną do określonego organu, który został do tego wyznaczony, tj. do sądu lub organu administracyjnego, państwa do którego dziecko zostało uprowadzone lub, w którym zostało zatrzymane. Taki wniosek może zostać złożony przez osobę zainteresowaną samodzielnie lub za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości.
Konwencja przyjmuje jako zasadę niezwłoczny powrót dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu (art. 12 ust. 1). Organ orzekający państwa, do którego dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub, w którym zostało bezprawnie zatrzymane jest obowiązany do zarządzenia jego niezwłocznego powrotu, jeśli dziecko nadal w tym państwie przebywa, a wniosek wpłynął przed upływem roku od momentu uprowadzenia lub zatrzymania dziecka. Powrót dziecka powinien zostać zarządzony nawet po upływie 1 roku, chyba że zostanie ustalone, że dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska (art. 12 ust. 2). Przepisy Konwencji przewidują jednak sytuacje, w których powrót dziecka nie zostanie zarządzony, pomimo jego bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania.

Powrót dziecka nie zostanie zarządzony, gdy:

  • osoba domagająca się powrotu dziecka, a mająca prawo do opieki nad nim, prawa tego nie wykonywała;
  • osoba mająca prawo do opieki nad dzieckiem zgodziła się na wyjazd dziecka za granicę lub zaakceptowała taki wyjazd po uprowadzeniu lub zatrzymaniu;
  • istnieje poważne ryzyko, że powrót mógłby narazić dziecko na szkodę fizyczną lub psychiczną lub w jakikolwiek inny sposób postawić je w sytuacji nie do zniesienia;
  • dziecko, które osiągnęło odpowiedni wiek i stopień dojrzałości sprzeciwia się powrotowi do państwa miejsca stałego pobytu;
  • powrót dziecka nie byłby dopuszczalny w świetle podstawowych zasad państwa wezwanego dotyczących ochrony praw człowieka i podstawowych wolności;
  • od chwili uprowadzenia lub zatrzymania dziecka do chwili złożenia wniosku we właściwym sądzie lub organie administracyjnym upłynął okres dłuższy niż rok, a dziecko przystosowało się już do nowego środowiska.