W sytuacji, kiedy nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki dziecka, albo gdy domniemanie zostało obalone ustalenie ojcostwa może nastąpić poprzez uznanie ojcostwa, bądź też na mocy orzeczenia wydanego przez sąd. Sprawa o uznanie ojcostwa nie może się jednak toczyć, jeżeli toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa. Uznanie ojcostwa może nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, przed którym mężczyzna, od którego dziecko pochodzi oświadczy, że jest jego ojcem, przy jednoczesnym poświadczeniu tej okoliczności przez matkę dziecka. Potwierdzenie przez matkę może nastąpić równocześnie przed urzędnikiem, bądź w terminie trzech miesięcy od momentu złożenia oświadczenia przez mężczyznę. Uznanie ojcostwa może nastąpić ponadto przed sądem opiekuńczym, a także przed polskim konsulem, bądź osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli oboje rodzice, albo jedno z nich jest obywatelem polskim. W sytuacji, w której życie matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi jest zagrożone, oświadczenie o uznaniu ojcostwa przez mężczyznę może nastąpić przed notariuszem lub przed wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu albo gminy. Dopuszczalne jest uznanie ojcostwa dziecka poczętego, ale jeszcze przed jego urodzeniem. Uznanie ojcostwa nie może zaś nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Gdyby dziecko zmarło przed osiągnięciem 18 roku życia, uznanie ojcostwa może nastąpić w terminie sześciu miesięcy liczonych od dnia, w którym mężczyzna dowiedział się o śmierci dziecka, jednak nie później niż do momentu, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. Warunki, które muszą zostać spełnione przez mężczyznę chcącego złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa to ukończenie 16 lat oraz brak podstaw do całkowitego ubezwłasnowolnienia. W przypadku zaś braku pełnej zdolności do czynności prawnych oświadczenie o uznaniu ojcostwa musi zostać złożone przed sądem opiekuńczym.


Ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa

W przypadku, gdyby mężczyzna już po uznaniu ojcostwa dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od niego, może wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Powództwo powinno zostać wytoczone w terminie sześciu miesięcy od momentu, w którym mężczyzna powziął tę wiedzę. Jeżeli mężczyzna złożył oświadczenie o uznaniu ojcostwa jeszcze przed narodzeniem się dziecka, bieg sześciomiesięcznego terminu nie rozpocznie się, dopóki dziecko się nie urodzi. Mężczyzna winien wytoczyć powództwo zarówno przeciwko dziecku, jak i jego matce, a jeżeli matka nie żyje, tylko przeciwko dziecku.
Z powództwem o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa może wystąpić matka dziecka na takich samych zasadach jak mężczyzna, który uznał ojcostwo. Matka wytacza powództwo przeciwko dziecku i mężczyźnie, który uznał ojcostwo, a jeżeli mężczyzna nie żyje tylko przeciwko dziecku. Zasadą jest, iż po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie może zostać wytoczone ani przez matkę dziecka, ani przez mężczyznę, który uznał ojcostwo.
Ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa może żądać także dziecko, jeżeli mężczyzna, który je uznał nie jest jego ojcem. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia.
Dziecko powinno wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przeciwko mężczyźnie, który uznał ojcostwo i przeciwko matce, a gdy matka nie żyje - tylko przeciwko mężczyźnie. Jeżeli to mężczyzna nie żyje, powództwo musi zostać wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Po śmierci dziecka zaś ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest dopuszczalne.