Alimenty to świadczenie otrzymywane przez jedną osobę fizyczną od drugiej osoby fizycznej, które ma charakter obligatoryjny. Alimenty mogą mieć charakter zarówno majątkowy, jak i niemajątkowy. Obowiązek ten obciąża krewnych w linii prostej i rodzeństwo. Osobą uprawnioną do uzyskiwania świadczenia alimentacyjnego jest ten, kto pozostaje w niedostatku. Zasada ta nie ma jednak zastosowania w przypadku alimentacji rodziców względem dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie.
Przy ustalaniu wysokości alimentów należy brać pod uwagę uzasadnione potrzeby osoby uprawnionej oraz majątkowe możliwości osoby zobowiązanej do ich płacenia. Pamiętać jednak należy, że raz ustalona wysokość alimentów może ulec zmianie.


Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci

Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres alimentów obejmuje przede wszystkim wychowanie dziecka oraz jego wykształcenie. Obowiązek ten trwa do uzyskania 18 roku życia przez dziecko. W sytuacji, w której dziecko odbywa naukę w szkole publicznej w systemie dziennym, obowiązek alimentacyjny trwa do ukończenia przez dziecko 25 lat. Obowiązek alimentacyjne nie wygasa w ogóle, jeżeli dziecko na skutek kalectwa, czy niedorozwoju umysłowego nie jest w stanie samodzielnie zdobywać środków utrzymania.
Ustalanie, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, oznacza ocenę jego możliwości zarobkowych oraz majątkowych, a także ocenę, czy ich wykorzystanie pozwala na osiągnięcie dochodu wystarczającego na zaspokojenie jego potrzeb życiowych.
Rodzice mogą uchylić się od obowiązku świadczenia alimentacyjnego dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Pamiętać należy, że dzieci mają prawo do takiej samej stopy życiowej jak ich rodzice, co oznacza, że rodzice są zobowiązani do zapewnienia dzieciom takich warunków w jakich sami żyją.
Wysokość alimentów powinna być jednakowa dla każdego dziecka. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której jedno z dzieci, z uwagi np. na chorobę, wymaga większych nakładów finansowych. Dziecko ma prawo dochodzić świadczenia alimentacyjnego również od partnera życiowego jednego z rodziców, jeżeli jest to zgodne z zasadami współżycia społecznego.


Obowiązek alimentacyjny małżonka względem drugiego małżonka

Obowiązek alimentacyjny między małżonkami istnieje w trakcie trwania małżeństwa, a po jego ustaniu w określonych sytuacjach.
W trakcie trwania małżeństwa wynika on z ustawowego obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny zgodnie ze swoimi siłami oraz możliwościami zarobkowymi. Spełnienie tego obowiązku może przejawiać się w dostarczaniu środków finansowych, a może polegać również na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. W przypadku zaniedbywania przez jednego z małżonków powyższych obowiązków, może zostać na niego nałożony obowiązek alimentacyjny.
Ustanie małżeństwa to jednak dużo częstsza przyczyna dochodzenia świadczeń alimentacyjnych między małżonkami.
Zakres obowiązku alimentacyjnego w tym przypadku uzależniony jest nie tylko od możliwości finansowych obu stron, ale także od tego, który z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Jeżeli wyrok rozwodowy zapadł bez jednoczesnego orzekania o winie, każdy z małżonków pozostaje zobowiązany do udzielania drugiemu małżonkowi pomocy finansowej pod warunkiem, że drugi małżonek pozostaje w niedostatku. Obowiązek ten może trwać jedynie 5 lat, o ile wcześniej małżonek uprawniony nie zawarł kolejnego związku małżeńskiego. Okres 5 lat może zostać przedłużony ze względu na wyjątkowe okoliczności.
W sytuacji zaś, w której jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, drugi z małżonków może żądać alimentów od małżonka wyłącznie winnego nawet wówczas, gdy nie pozostaje w niedostatku, a rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Gdy małżonkowie żyją w separacji prawo do alimentów jest takie jak w przypadku rozwodu, z pewnymi jednak różnicami.


Obowiązek alimentacyjnymi między krewnymi:

Obowiązek alimentacyjny istnieje także pomiędzy rodzeństwem oraz innymi krewnymi w linii prostej. Można go jednak realizować dopiero w sytuacji, w której uprawniony nie ma możliwości uzyskania świadczenia alimentacyjnego od osób zobowiązanych względem nich w pierwszej kolejności. Jako przykład można wskazać obowiązek świadczenia alimentów przez dziadków (np. rodziców ojca) na rzecz ich wnuków, które nie mają możliwości uzyskania alimentów od ojca. Rodzeństwo może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, gdyby był on połączony z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny. Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka.