Separacja prawna może stanowić dobre rozwiązanie dla osób, które z różnych względów, np. przekonań religijnych, opinii rodziny, czy opinii środowiska nie dopuszczają w swoim życiu wzięcia rozwodu, a jednocześnie nie są w stanie kontynuować pożycia małżeńskiego.

Prawna separacja, jest w swych skutkach zbliżona do rozwodu, z tą jednak różnicą, że pomimo jej orzeczenia małżeństwo nadal istnieje. Zatem małżonkowie żyjący w separacji nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego, ani nie mogą powrócić do poprzedniego nazwiska. Kolejnymi konsekwencjami prawnymi separacji jest ustanie wspólności majątkowej, co pozwala małżonkom dokonać podziału ich majątku wspólnego. Separacja powoduje również niemożność dziedziczenia ustawowego po zmarłym małżonku, żyjącym wcześniej w separacji.

Sąd orzekając o separacji orzeka również, czy i który z małżonków jest winny rozkładu pożycia, a także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem i kontaktach z nim oraz obowiązkach alimentacyjnych. Zaznaczyć jednak należy, że Sąd orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, nie orzeka o winie rozkładu pożycia.

Ponadto separacja nie jest w swych skutkach rozwiązaniem ostatecznym, bowiem Sąd na zgodny wniosek małżonków może orzec o zniesieniu separacji wówczas ustają jej wszelkie skutki. Orzekając zaś o zniesieniu separacji orzeka o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków.
Do orzeczenia separacji wymagane jest nastąpienie pomiędzy stronami zupełnego rozkładu pożycia W odróżnieniu od rozwodu przy separacji nie jest wymagane, aby rozpad związku był trwały. Oznacza to, że dużo łatwiej jest udowodnić istnienie przesłanek koniecznych do orzeczenia separacji. Sąd może orzec separację na zgodny wniosek stron lub na wniosek jednego z małżonków. Z wnioskiem o orzeczenie separacji może wystąpić małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Orzeczenie separacji nie jest możliwe, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powody te należy interpretować tak samo jak w przypadku tych sytuacji przy orzekaniu rozwodu.